تروما از مباحث مهمی است که در اکثر کشور‌های پیشرفته مورد توجه جدی قرار دارد؛ چرا که سومین علت مرگ در تمام دنیا و اولین علت مرگ در چهار دهه اول عمر محسوب می‌شود. سالانه هزاران مرگ و میلیون‌ها جراحت ناشی از تروماهای مختلف به وقوع می‌پیوندد.
به گزارش روابط عمومی بهداشت و درمان صنعت نفت اهواز ، تروما در دانش پزشکی به هر نوع ضربه، جراحت، شوک، آسیب و حادثه وارد شده بر بدن انسان گفته می‌شود با این شرط که از خارج به بدن وارد شود و عامل درونی یا بیماری در بدن علت ایجاد آسیب نباشد. این آسیب‌ها ممکن است به دو صورت فیزیکی یا روانی باشند.
ترومای فیزیکی (جسمی): این نوع تروما به آسیب‌های مستقیم به بدن انسان اشاره دارد که ممکن است ناشی از حوادثی مانند تصادف، سقوط، ضربه، سوختگی و یا جراحات شدید باشد. تروماهای فیزیکی می‌توانند در نواحی مختلف بدن ایجاد شوند و درجات متفاوتی از شدت داشته باشند، از جراحات سطحی تا شکستگی‌های جدی و آسیب‌های داخلی.
ترومای روانی (روانی-عاطفی): این نوع تروما زمانی رخ می‌دهد که فرد تجربه‌ای بسیار استرس‌زا، ترسناک یا دردناک را پشت سر گذاشته که بر روان او تأثیر عمیق می‌گذارد. مثال‌هایی از تروما روانی شامل تجربه جنگ، تجاوز، از دست دادن ناگهانی یکی از عزیزان، سوءاستفاده عاطفی و یا شاهد حوادث خشونت‌آمیز بودن هستند. این نوع تروما می‌تواند به مشکلات روانی مختلفی مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) منجر شود.
نشانه‌ها و عوارض تروما بسته به نوع و شدت آن متفاوت هستند. برخی از علائم شایع تروما روانی عبارتند از: اضطراب و ترس مداوم، خواب آشفته یا کابوس، فلش‌بک‌ها (بازگشت‌های ذهنی به حادثه تروما)، کناره‌گیری اجتماعی، عصبانیت و تحریک‌پذیری ، عدم تمرکز ، افسردگی و احساس ناامیدی
در مواجهه با ترومای ناشی از حوادث و تصادفات، اقدامات مختلفی باید صورت گیرد که شامل مراحل فوری، درمان فیزیکی و روانی است.
گام‌های اصلی در مواجهه با تروما
1)اقدامات فوری بعد از حادثه : در لحظه وقوع حادثه یا تصادف، اولین و مهم‌ترین قدم حفظ خونسردی و آرامش است تا بتوانید به درستی تصمیم بگیرید.
سپس در صورت امکان وضعیت مجروحین را بررسی کنید و سعی کنید از جابه‌جایی غیرضروری آنها جلوگیری کنید، مگر اینکه خطر بیشتری وجود داشته باشد (مثل آتش‌سوزی یا آسیب بیشتر به خاطر موقعیت خطرناک)
پس از آن در اولین فرصت با اورژانس تماس بگیرید و توضیحات دقیقی از محل حادثه و وضعیت مصدومین ارائه دهید.
اگر آموزش‌های اولیه امدادی را می‌دانید، می‌توانید کمک‌های اولیه مانند متوقف کردن خونریزی، حمایت از اندام‌های آسیب‌دیده و یا باز کردن راه تنفس مصدومین را انجام دهید.
2)درمان پس از انتقال مصدوم به بیمارستان:
پس از انتقال مصدوم به بیمارستان پزشکان با بررسی علائم حیاتی، تصویر‌برداری از محل آسیب و ارزیابی آسیب‌های داخلی به‌صورت کامل وضعیت جسمی بیمار را ارزیابی می‌کنند. بسته به شدت آسیب، ممکن است جراحی فوری، گچ‌گیری یا درمان‌های دیگر برای تثبیت وضعیت بیمار انجام شود.
پس از درمان اولیه، فیزیوتراپی برای بازگرداندن عملکرد اندام‌ها و تسریع بهبود مصدوم توصیه می‌شود.
3)حمایت روانی پس از تروما، حوادث و تصادفات شدید می‌تواند تأثیرات روانی عمیقی بر فرد داشته باشد، مشاوره روان‌درمانگران می‌تواند به مصدومین حوادث کمک کند تا احساسات خود از جمله ترس، اضطراب و یا بازگشت‌های ذهنی به حادثه تروما را پردازش کند.
حمایت عاطفی نزدیکان از جمله خانواده و دوستان در بهبود روانی فرد نقش مهمی دارد. اگر علائمی مانند کابوس‌ها، یادآوری‌های مکرر از حادثه، اضطراب شدید و گوشه‌گیری به‌مدت چند هفته ادامه داشت، مراجعه به متخصصان برای تشخیص PTSD و درمان مناسب آن ضرورت دارد.
همچنین آموزش تکنیک‌هایی مثل تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا به فرد کمک می‌کند با استرس‌های ناشی از حادثه بهتر کنار بیاید.
4) در برخی موارد، بهبودی از تروما زمان‌بر است و نیاز به برنامه‌های توان‌بخشی طولانی‌مدت دارد که شامل جلسات منظم فیزیوتراپی برای بازیابی کامل قدرت و حرکت اندام‌ها، مشاوره مستمربرای حمایت روانی به‌ویژه در مواردی که فرد دچار مشکلات عاطفی طولانی‌مدت شو، برنامه‌ریزی جهت بازگشت به زندگی عادی باکمک به بیمار برای بازیابی اعتماد به نفس و بازگشت به فعالیت‌های روزمره یا شغلی به تدریج انجام می‌شود.
5)پیشگیری و آمادگی برای آینده
آگاهی از نحوه کمک به خود و دیگران در حوادث و آموزش کمک های اولیه می‌تواند اضطراب و ترس را کاهش دهد و کمک کند در مواقع ضروری بهتر عمل کنیم.
مراقبت از سلامت روان: در صورت مشاهده علائم استرس یا اضطراب درازمدت، بهتر است به روان‌شناس مراجعه شود.
با پیگیری این مراحل، می‌توان از عواقب جسمی و روانی ناشی از تصادفات و حوادث کاست و به بهبود کامل‌تر دست یافت.